بیماری‌های قلبی در کودکان چیست؟

قلب یکی از حساس‌ترین اندام‌های بدن است و وقتی پای کودکان به میان می‌آید هر مشکل قلبی می‌تواند چالش بزرگی برای والدین و پزشکان باشد.

ناهنجاری‌های قلبی در کودکان که بسیاری از آن‌ها مادرزادی هستند نیازمند تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع هستند.

در این مقاله به بررسی بیماری‌های قلبی کودکان، علائم شایع، روش‌های درمانی و جدیدترین متدهای جراحی قلب کودکان می‌پردازیم.

بیماری قلبی در کودکان معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

بیماری‌های مادرزادی قلب: این دسته، شایع‌ترین نوع بیماری‌های قلبی در کودکان است و ناهنجاری‌های ساختاری قلب از زمان تولد را شامل می‌شود.

نمونه‌هایی از آن عبارتند از نقص دیواره بین دهلیز یا بطن (ASD، VSD)، تنگی دریچه ریوی، تترالوژی فالوت، ترانسپوزیشن عروق بزرگ و سندرم هیپوپلازی بطن چپ.

بیماری‌های قلبی اکتسابی: برخی از کودکان در اثر عفونت‌ها یا بیماری‌های دیگر، مانند تب روماتیسمی یا بیماری کاوازاکی، به بیماری قلبی مبتلا می‌شوند.

علائم بیماری‌های قلبی در کودکان

شناخت علائم بیماری قلبی در کودکان برای تشخیص سریع بسیار حیاتی است. برخی از علائم رایج عبارتند از:

• تنگی نفس به‌ویژه هنگام غذا خوردن یا گریه
• سیانوز (کبودی لب‌ها و ناخن‌ها)
• تعریق زیاد حتی در هنگام استراحت
• کاهش وزن یا رشد ناکافی
• خستگی زودرس
• صدای غیرطبیعی قلب (مورمور) که پزشک با گوشی پزشکی تشخیص می‌دهد
• تورم در پاها، شکم یا اطراف چشم‌ها 

در مواردی ممکن است کودک هیچ علامت واضحی نداشته باشد و مشکل تنها با معاینه یا اکوی قلبی مشخص شود.

راه‌های درمانی بیماری‌های قلبی در کودکان

درمان بیماری قلبی در کودکان به نوع و شدت نقص بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:

1. درمان دارویی

برای نوزادان و کودکانی که هنوز به جراحی نیاز ندارند یا برای بهبود عملکرد قلب پس از جراحی از داروهایی مانند دیورتیک‌ها، مهارکننده‌های ACE و داروهای ضد ضربان قلب استفاده می‌شود.

2. مداخلات غیرجراحی (کاتتر درمانی)

در برخی نقص‌های ساختاری کوچک یا دریچه‌ای استفاده از کاتتر قلبی از طریق رگ‌ها، بدون نیاز به جراحی باز، می‌تواند مشکل را برطرف کند. این روش کم‌تهاجمی و مناسب برای موارد خاص است.

3. جراحی قلب بسته

در بعضی موارد اصلاح نقص قلبی بدون استفاده از دستگاه قلب-ریه و بدون باز کردن کامل قفسه سینه انجام می‌شود، مثل بستن PDA (مجرای شریانی باز).

4. جراحی قلب باز

در موارد جدی و پیچیده جراح باید قلب را به‌صورت کامل باز کرده و ناهنجاری را به‌صورت مستقیم اصلاح کند. این روش شامل استفاده از دستگاه بای‌پس قلبی-ریوی است و نیازمند تخصص و تجهیزات پیشرفته می‌باشد.

جدیدترین متدهای جراحی قلب کودکان

پیشرفت علم پزشکی باعث شده تا جراحی‌های قلب کودکان بسیار دقیق‌تر، کم‌خطرتر و موفق‌تر از گذشته انجام شود. برخی از جدیدترین متدها عبارتند از:

1. جراحی‌های هیبریدی

این روش ترکیبی از جراحی باز و مداخلات کاتتری است. در کودکانی که شرایط جسمی حساسی دارند، جراحی هیبریدی می‌تواند جایگزین مطمئن‌تری نسبت به جراحی کامل باشد.

2. استفاده از فناوری سه‌بعدی (3D Printing)

با استفاده از پرینتر سه‌بعدی، پزشکان می‌توانند پیش از جراحی، یک مدل دقیق از قلب کودک را بسازند. این کار باعث افزایش دقت عمل و کاهش خطر می‌شود.

3. روباتیک و جراحی کم‌تهاجمی

در برخی از مراکز پیشرفته از ربات‌های جراح برای انجام دقیق‌تر و کم‌تهاجمی‌تر استفاده می‌شود. این روش‌ها با برش‌های کوچکتر، درد کمتر و دوران نقاهت کوتاه‌تر همراه هستند.

4. درمان‌های مرحله‌ای (Stage Repair)

برای برخی ناهنجاری‌های پیچیده مانند سندرم هیپوپلازی قلب چپ، درمان طی چند مرحله در سال‌های ابتدایی زندگی کودک انجام می‌شود.

روش‌هایی مانند Norwood، Glenn و Fontan از جمله این مراحل هستند.

مراقبت‌های پس از جراحی قلب در کودکان

پس از جراحی قلب در کودکان آنها نیاز به مراقبت‌های ویژه در بخش ICU دارند. پس از مرخصی از بیمارستان پیگیری منظم با پزشک قلب، بررسی رشد جسمی و ذهنی و رعایت تغذیه مناسب نقش بسیار مهمی در بهبودی کامل ایفا می‌کند.

نتیجه‌گیری

بیماری‌های قلبی در کودکان می‌توانند پیچیده و نگران‌کننده باشند. خوشبختانه پیشرفت‌های گسترده در روش‌های تشخیص و درمان به‌ویژه در حوزه جراحی قلب کودکان امید تازه‌ای برای خانواده‌ها و تیم‌های پزشکی به ارمغان آورده است.

با شناخت علائم اولیه، مراجعه زودهنگام و بهره‌مندی از تکنولوژی‌های روز، کودکان بسیاری می‌توانند زندگی سالم و پویایی را تجربه کنند.

دکتر رامین بقایی تهرانی یکی از بهترین و ماهرترین پزشکان جراحی فوق تخصصصی قلب و عروق بزرگسالان و کودکان در تهران هستند. ایشان فارغ التحصیل پزشکی عمومی و جراحی عمومی از دانشگاه تهران و فارغ التحصیل جراحی قلب از دانشگاه ایران می‌باشد.

خدمات دکتر رامین بقایی

• پیوند قلب
• جراحی آئورت
• بیماری عروق کرونر
• جراحی دریچه های قلب
• جراحی کم تهاجمی قلبی
• مشاوره به مادران باردار
• تشخیص بیماری های قلبی
• جراحی تخصصی قلب کودکان

ارتباط با دکتر رامین بقایی

آدرس: تهران – خیابان نلسون ماندلا (جردن)، بالاتر از تقاطع حقانی، خیابان پدیدار، پلاک ۶۲، طبقه سوم، واحد ۳۳

شماره تلفن: ۰۲۱۸۸۶۷۰۳۵۰

ایمیل: info @ dr-baghaei.com

اینستاگرام: dr.ramin.baghaei

 منبع: https://dr-baghaei.com/